5 kỹ năng sử dụng AI quan trọng bạn cần phải biết

Tổng thời gian người Việt dùng các công cụ Gen AI trong nửa năm 2025 đạt 283 triệu giờ, hay gần 1,6 triệu giờ mỗi ngày - theo báo cáo do Sensor Tower. Điều này cho thấy, việc sử dụng AI đã trở thành một phần quen thuộc trong học tập, công việc và cuộc sống của mỗi cá nhân chúng ta. Nhưng để tối ưu hiệu quả của các công cụ trí tuệ nhân tạo, bạn cần phải có tư duy và kỹ năng sử dụng AI bài bản. Trong bài viết này, Trainocate Vietnam sẽ đề cập đến 5 kỹ năng quan trọng giúp bạn sử dụng AI hiệu quả hơn mỗi ngày.

1. Kỹ năng viết câu lệnh (Prompt Engineering)

Prompt Engineering là kỹ năng nền tảng khi sử dụng bất kỳ công cụ AI nào. Đây là khả năng diễn đạt yêu cầu sao cho AI hiểu đúng ý bạn. Nói cách khác, nó giống như việc bạn đang giao tiếp với một người thông minh nhưng chẳng biết gì về bạn, vì vậy bạn phải mô tả thật rõ ràng điều bạn muốn.

Vấn đề phổ biến nhất của người mới sử dụng AI là đặt các câu lệnh quá mơ hồ. Ví dụ như “Viết cho tôi bài quảng cáo” hoặc “Hãy phân tích cái này giúp tôi". Những câu lệnh đó khiến AI khó đưa ra đáp án chính xác. Khi bạn không nêu rõ mục tiêu, ngữ cảnh, độ dài hay đối tượng hướng đến, AI sẽ chỉ suy đoán và đưa ra các kết quả chung chung, mơ hồ - y như cách bạn đặt câu lệnh.

Việc viết câu lệnh rõ ràng, có thể mất thời gian, nhưng đó mới là cách sử dụng AI hiệu quả. Bạn sẽ tiết kiệm được thời gian chỉnh sửa, giảm số lần phải yêu cầu lại, đồng thời khiến AI hoạt động như một chuyên gia phù hợp với từng lĩnh vực bạn cần hỗ trợ. Một câu lệnh chất lượng còn giúp AI hiểu phong cách cá nhân của bạn, từ đó AI sẽ học tập và cho ra kết quả tự nhiên và chính xác hơn ở lần sau.

Để AI trả lời chuẩn hơn, bạn có thể áp dụng một số cấu trúc câu lệnh rõ ràng như:

• Xác định vai trò của AI (ví dụ: chuyên gia marketing, cố vấn giáo dục, nhà phân tích dữ liệu).

• Mô tả mục tiêu rõ ràng: Bạn muốn AI tạo ra gì? cho ai? Dùng trong hoàn cảnh nào?

• Ghi rõ giọng văn, phong cách, hoặc ví dụ mẫu nếu có.

• Tách yêu cầu phức tạp thành nhiều nhiệm vụ nhỏ để AI xử lý tuần tự.

• Cho AI phiên bản bạn đã chỉnh rồi yêu cầu nó tối ưu lại.

2. Kỹ năng phối hợp cùng AI

Vấn đề của nhiều người là giao toàn bộ công việc cho AI mà bỏ qua bước tinh chỉnh, bước tạo ra sự khác biệt. Kết quả là nội dung tạo ra thường thiếu cảm xúc, không mang dấu ấn cá nhân và đôi khi không đáp ứng đúng nhu cầu thực tế. Bạn cần nhớ rằng AI mạnh ở tốc độ thu thập, phân tích và tổng hợp dữ liệu, còn bạn mới là người quyết định nội dung, cảm xúc và cách sắp xếp các luận điểm cho sản phẩm cuối cùng.

Nhiều người kỳ vọng chỉ cần nhập một câu lệnh là AI sẽ làm xong tất cả. Nhưng thực tế, AI không thể hiểu trọn vẹn ngữ cảnh cá nhân, đặc thù ngành nghề hay phong cách riêng của bạn. AI là công cụ hỗ trợ, còn sáng tạo, tinh chỉnh và thẩm mỹ vẫn phụ thuộc vào con người.

Để tận dụng AI hiệu quả, hãy học cách sử dụng nó để khuếch đại năng lực của bạn, giúp tạo ra sản phẩm chất lượng cao với hiệu suất tốt hơn. Một cách luyện kỹ năng hợp tác với AI là coi nó như người đồng thảo luận ý tưởng. Khi bạn nói rõ những gì thích hoặc không thích, AI sẽ nhanh chóng nắm bắt phong cách và cải thiện kết quả qua từng vòng trao đổi. Theo thời gian, AI sẽ trở thành người bạn đồng hành quen thuộc, hiểu bạn muốn gì chỉ với vài câu hướng dẫn.

Một phương pháp thực hành hiệu quả là để AI tạo bản nháp, bạn chỉnh sửa, rồi gửi lại để AI chuẩn hóa nội dung. Quá trình này giống như làm việc với một cộng sự giỏi, vừa học hỏi, vừa cải thiện liên tục. Khi kết hợp nhịp nhàng giữa AI và khả năng của bản thân, bạn sẽ thấy năng suất và chất lượng công việc tăng lên rõ rệt, đồng thời tận dụng tối đa sức mạnh của AI mà không mất đi dấu ấn cá nhân.

3. Kỹ năng đánh giá và suy luận khi tiếp nhận thông tin

Trong quá trình sử dụng AI, một kỹ năng không thể thiếu là đánh giá thông tin. AI có thể tạo ra câu chữ trôi chảy đến mức khiến bạn tưởng rằng nó “chắc chắn đúng”. Tuy nhiên, thông tin trôi chảy không đồng nghĩa với thông tin chính xác. Các công cụ AI đôi khi bịa đặt dữ liệu, đưa ra các thông tin sai lệch hoặc chứa định kiến, thiên kiến không chính xác chỉ để đáp ứng câu lệnh của bạn.

Vấn đề này càng nghiêm trọng hơn khi bạn sử dụng AI trong các lĩnh vực nhạy cảm như tài chính, pháp lý, y tế, dữ liệu lớn hoặc các quyết định quan trọng. Nếu tin vào câu trả lời đầu tiên mà không kiểm chứng, bạn rất dễ gặp rủi ro lớn, thậm chí có thể gây hậu quả pháp lý hoặc tài chính nghiêm trọng. AI chỉ tổng hợp dữ liệu từ nguồn có sẵn, nó không thể tự nhận biết đâu là đúng tuyệt đối, không có trải nghiệm thực tế và càng không chịu trách nhiệm thay bạn.

Để luyện khả năng đánh giá thông tin, hãy coi câu trả lời của AI như “phiên bản đầu tiên”, chứ không phải kết luận cuối cùng. Bạn nên hỏi lại AI từ góc nhìn khác, yêu cầu nó kiểm tra lại thông tin, hoặc đối chiếu với các nguồn tin đáng tin cậy. Việc này giúp giảm thiểu sai sót và tăng độ tin cậy của thông tin.

Ngoài ra, nên ưu tiên sử dụng AI trong các lĩnh vực mà bạn có kiến thức, để dễ dàng phát hiện những điểm bất hợp lý. Khi hình thành thói quen kiểm chứng và tư duy phản biện, bạn không chỉ sử dụng AI an toàn hơn mà còn khai thác tối đa giá trị của công nghệ này.

4. Kỹ năng tích hợp AI vào quy trình làm việc

Biết sử dụng AI thôi chưa đủ. Để thật sự tạo ra kết quả vượt trội, bạn cần biến AI thành một phần trong quy trình làm việc hằng ngày. Nếu chỉ thỉnh thoảng dùng AI, những kết quả bạn nhận được sẽ rời rạc và không tối ưu. Ngược lại, khi AI xuất hiện ở những bước quan trọng, đúng cách, nó sẽ trở thành một công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp bạn làm việc thông minh hơn mà không thay thế tư duy của chính bạn.

Vấn đề nhiều người gặp phải là không biết đưa AI vào đâu, hoặc chỉ nhờ AI khi “nhớ ra”, hoặc để AI làm thay hết mọi việc. Điều này dễ dẫn đến sự phụ thuộc, khiến AI trở thành gánh nặng thay vì là đòn bẩy gia tăng năng suất. Bí quyết là tích hợp AI hỗ trợ từng bước công việc, nhưng vẫn giữ quyền kiểm soát và quyết định cuối cùng của bạn.

Một vài ví dụ bạn có thể áp dụng AI vào các phân đoạn cụ thể như:

• Nghiên cứu nhanh: nhờ AI tóm tắt tài liệu, rút gọn thông tin, so sánh dữ liệu.

• Lên cấu trúc công việc: từ viết bài, lập kế hoạch đến phân tích nhiệm vụ.

• Hỗ trợ sáng tạo: AI gợi ý ý tưởng, mở rộng nội dung, đề xuất hướng triển khai mới.

• Hoàn thiện sản phẩm: kiểm tra lỗi, tối ưu, chuẩn hóa văn phong, rút gọn nội dung.

• Theo dõi và tự động hóa: tạo bảng mẫu, checklist, template để quy trình lặp lại dễ dàng.

Khi bạn biết tích hợp AI đúng cách, nó sẽ trở thành trợ thủ đáng tin cậy, giúp bạn tiết kiệm thời gian, nâng cao chất lượng công việc và tập trung vào những quyết định quan trọng.

5. Kỹ năng sử dụng AI có trách nhiệm và đạo đức

Mọi người hiện nay thường chỉ quan tâm đến các "hướng dẫn sử dụng AI nhanh hơn, tiết kiệm thời gian hơn", mà quên mất một yếu tố vô cùng quan trọng đó là đạo đức và trách nhiệm khi sử dụng AI. Trí tuệ nhân tạo có thể tạo ra nội dung mạnh mẽ, lan truyền nhanh và có sức ảnh hưởng lớn, vì vậy trách nhiệm khi sử dụng nó cũng lớn hơn rất nhiều so với các công cụ truyền thống.

Việc dùng AI để sao chép nội dung, tạo thông tin sai, bịa đặt hình ảnh, xâm phạm quyền riêng tư hoặc thao túng dư luận đều có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến người khác và chính bạn, từ việc mất uy tín cá nhân đến các rủi ro pháp lý.

Để sử dụng AI một cách có trách nhiệm, bạn cần luôn kiểm chứng thông tin mà AI cung cấp, xem các nội dung có hợp lý, chính xác hay không và tìm thêm nguồn xác nhận đáng tin cậy. Bạn cũng nên bảo vệ quyền riêng tư – tránh nhập các dữ liệu nhạy cảm và cẩn trọng với thông tin cá nhân. Thêm vào đó, việc hiểu rõ các giới hạn của AI cũng rất quan trọng; AI không phải lúc nào cũng đúng và có thể bị sai lệch hoặc thiên lệch do dữ liệu huấn luyện.

Ngoài ra, bạn cần nâng cao nhận thức về đạo đức công nghệ và cập nhật các quy tắc, luật lệ liên quan đến lĩnh vực bạn đang làm. Khi bạn sử dụng AI một cách có trách nhiệm, không chỉ bảo vệ chính mình mà còn góp phần tạo ra một môi trường công nghệ lành mạnh, minh bạch và bền vững cho xã hội.

Kết luận

Sử dụng AI hiệu quả không chỉ là biết vận hành công cụ, mà là sở hữu tư duy đúng khi làm việc với chúng. Công cụ hôm nay có thể là tốt nhất, nhưng ngày mai sẽ có cái mới mạnh hơn. Chỉ có tư duy của bạn, cách bạn đặt câu hỏi, kiểm chứng thông tin và khai thác AI đúng lúc, mới là thứ tạo nên sự khác biệt bền vững. Khi bạn hiểu cách để AI hỗ trợ mình thay vì thay thế mình, bạn không chỉ làm việc thông minh hơn mà còn tạo ra giá trị vượt trội so với phần còn lại.

Và nếu bạn muốn phát triển tư duy này một cách bài bản cho doanh nghiệp, hãy tham khảo các khóa học AI tại Trainocate Vietnam. Với vai trò là đối tác đào tạo ủy quyền của hơn 30 tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới, Trainocate sẽ giúp doanh nghiệp của bạn lựa chọn đúng chương trình và tối ưu hóa việc ứng dụng AI vào thực tế — nhanh hơn, đúng hơn và hiệu quả hơn. Liên hệ tư vấn ngay!